Liệu pháp điều trị nội tiết trong điều trị ung thư

Liệu pháp điều trị nội tiết trong điều trị ung thư

Năm 1896 Beatson là người đầu tiên ghi nhận được trên một số bệnh nhân UNG THƯ vú, bệnh thoái lui sau cắt buồng trứng. Từ đó người ta sử dụng nội tiết tố để điều trị một số UNG THƯ được công nhận là có liên quan đến nội tiết. Cho đến nay, phương pháp điều trị nội tiết đã cho thấy nhiểu đặc điểm ưu việt như: đơn giản, dễ thực hiện, giá thành không cao, tác dụng phụ thấp hoặc không đáng kể so với các phương pháp khác, về khả năng điều trị thì có tới 1/6 số trường hợp UNG THƯ có thể điều trị bằng nội tiết. Với các tiến bộ về sinh học phân tử, các hiểu biết của chúng ta về cơ chế tác động của các nội tiết tố lên khối u ngày càng được mử rộng, để có thể tìm các biện pháp can thiệp ngày càng có hiệu quả hơn.

Cơ chế tác dụng của điều trị nội tiết trong ung thư

Các vị trí tổng hợp và điều hòa các hormon steroid

Dưới tác động của hormon kích thích hướng sinh dục từ lồi trung gian củ xám, thùy trước tuyến yên tổng hợp và tiết ra hormon hoàng thể hóa (LH) và hormon kích thích nang (FSH). Ngoài hormon kích thích hướng sinh dục, tuyến yên còn chịu tác động của một số hormon khác theo các đường hoàn ngược (feed back) dương và âm để điều hòa sự tiết LH và FSH. Inhibin là một polypeptid được tổng hợp bởi các tế bào ở gò trứng và các tế bào sertoli của tinh hoàn có tác dụng ức chế bài tiết FSH.

Ở buồng trứng, quá trình tổng hợp các steroid tạo estrogen và progesteron được kích thích bởi LH. Ở tinh hoàn, LH kiểm soát sự sản xuất testosteron của tế bào Leydig. Sự tổng hợp các steroid ở tuyến thượng thận không do các hormon LH và FSH tác động. Vùng dưới đồi tiết ra yếu tố phóng thích corticotropin (CRF), yếu tố này kích thích tuyến yên tiết ACTH. Sự tiết ACTH bị ức chế bởi con đường hoàn ngược âm. Cortisol lưu hành trong máu tác động lên cả vùng dưới đồi và tuyến yên để giảm tổng hợp và tiết ACTH (Thuốc Synacthen DepotThuốc Synacthen của Pháp). Tại thượng thận vỏ, ACTH điều khiển sự tổng hợp steroid từ cholesterol. Sau nhiều quá trình, thượng thận vỏ cho ra các sản phẩm là aldosteron, cortisol, androstenedion và estradiol. Các hormon này sẽ tác dụng lên các tổ chức đích khác nhau.

Sau mãn kinh, các nguồn hormon sinh dục chính bị giảm đi thì hệ thống men aromatase ngoại vi sẽ đóng vai trò chính trong việc sinh ra các steroid tạo estrogen. Hệ thống này nằm ở gan, cơ và mỡ sẽ tổng hợp ra androstenedion và chuyển chất này thành estron và estron sulphat. Ở nam giới, khi tuổi cao, việc sản xuất testosteron giảm dần dần, glogulin gắn hormon sinh dục tăng lên, vì vậy lượng testosteron tự do bị giảm.

Các thụ thể steroid và cơ chế tác dụng của steroid lên sự phân chia tế bào

Thụ thể steroid là các protein có mặt ở các tế bào đích với nồng độ rất thấp (1.000-10.000 phân tử trong mỗi tế bào). Không giống với các protein vận chuyển steroid có khả năng gắn nhiều nhưng tính đặc hiệu thấp, các protein thụ thể có khả năng gắn thấp nhưng tính đặc hiệu cao với loại steroid.

Trước kia, người ta nghĩ rằng các thụ thể nội tiết nằm trong bào tương, sau khi gắn với steroid sẽ đưa hormon vào nhân tế bào để kích hoạt và tác động lên DNA. Đến nay nhờ sử dụng kháng thể đơn dòng người ta thấy gần như tất cả các thụ thể steroid nằm trong nhân tế bào và được coi như một trong những yếu tố điều hòa phiên mã qua lại. Sau khi gắn với hormon, phức hợp hormon thụ thể liên kết với các vùng đặc hiệu của các gen đích và mối liên kết này sẽ kích hoạt sự phiên mã.

Một số loại tế bào UNG THƯ, đặc biệt là các UNG THƯ của giới tính phát triển dưới sự kích thích của các nội tiết tố theo cơ chế này.

Các nguyên lý điều trị nội tiết trong ung thư

Điều trị nội tiết trong UNG THƯ thường được xem là phương pháp kìm tế bào. Cơ chế của đáp ứng với điều trị nội tiết của các UNG THƯ vẫn chưa được giải thích đầy đủ. Nói chung, điều trị nội tiết hiện nay được tiến hành theo các cách sau:

  • Loại bỏ các hormon trực tiếp kích thích khối u phát triển.
  • Ngăn chặn sự sản xuất hoặc tiết ra các yếu tố dinh dưõng có tác dụng kích thích trực tiếp khối u phát triển. Các yếu tố này có thể được tạo ra bởi: chính tế bào u, các tế bào ở ngay xung quanh, các tuyến nội tiết ở xa.

Sau khi được điều trị nội tiết, khối u có thể thoái lui hoặc bệnh nhân thấy giảm triệu chứng trong một thời gian. Sự phát triển trở lại của khối u là không tránh khỏi. Mặc dù sau đó khối u vẫn có thể đáp ứng với các biện pháp điều trị nội tiết khác nhưng cuối cùng khối u trở nên trơ với mọi liệu pháp nội tiết. Với các hiểu biết có được hiện nay, chúng ta tạm lý giải hiện tượng này như sau:

  • Các tế bào đầu dòng và các thế hệ sau về căn bản đã không nhạy cảm với điều trị nội tiết.
  • Tồn tại từ trước một số quần thể tế bào không đáp ứng với các nội tiết tố.
  • Quá trình điều trị đã tạo ra các dòng không đáp ứng.
  • Các phương pháp hiện nay chưa đủ để ức chế các yếu tố kích thích khối u phát triển đã được biết và chưa biết.

 

Tác giả bài viết: Dược Sĩ Đỗ Thế Nghĩa, Đại Học Dược Hà Nội, CEO: Mua Thuốc 24h

Tham khảo thêm bài viết:

Giới thiệu phương pháp chẩn đoán bệnh tiểu đường

Các triệu chứng, dấu hiệu nhận biết bệnh u nang buồng trứng

administrator

Read Previous

Bật mí cách làm kem đu đủ siêu ngon, đơn giản ngay tại nhà

Read Next

Tấm cao su các loại kích thước lớn nhỏ khác nhau

Leave a Reply

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *